Semasa di Brunei pada tahun 1858, dia telah mengetuai satu ekspidisi merentasi Sungai Trusan sampai ke kawasan penempatan Lun Bawang di pergunungan Murud, bersama sekumpulan orang Melayu Brunei, Kedayan dan Lun Bawang (Murut), dan dengan seorang penolong dari Filipina bernama Musa. Semasa pengembarannya, dia telah menulis satu jurnal bernama Life in the Forests of the Far East, mengisahkan penjelajahan tersebut. Kepada yang rajin membaca, jurnal ini boleh dibaca dengan percuma melalui Google Book. Dalam penceritaan Spenser St. John, dia telah menulis pemerhatiannya yang sedikit sebanyak memberi suatu peluang untuk mengetahui budaya dah cara hidup orang Lun Bawang pada kurun ke-19. Sesetengah budaya ini masih diwarisi sampai ke harini.
Kepada yang malas membaca, di bawah adalah ringkasan beberapa pemerhatian penting tentang nenek moyang orang Lun Bawang.
1) Nama "Murut" hanyalah bermaksud orang-orang yang menempati kawasan pergunungan Murud, tetapi disalahertikan sebagai nama suatu kaum.
2) Terdapat segolongan Lun Bawang yang dinamakan "Main Murut", yang merupakan pembekal garam. Main atau "mein" adalah perkataan Lun Bawang yang bermaksud "garam" atau "sedap (cukup rasa)"
3) Lelaki Lun Bawang memakai baju daripada kulit kayu, dan cawat yang singkat. Baju kulit kayu, atau "kuyu talun" ini dihiasi dengan kulit kerang. Sesetengah lelaki dah perempuan memakai rantai manik tebal. Sebilangan perempuan memakai manik-manik atas kain/kayu sebagai baju.
4) Cara penguburan orang Lun Bawang, sama seperti orang Melanau, adalah dengan membiarkan tubuh yang meninggal di atas satu teratak dan ditaburkan pasir, di mana dibiarkan seberapa lama sehingga hanya tulang kering yang tinggal. Tulang yang kering ini kemudian dikumpul di dalam satu tajau, dan satu irau akan diadakan ketika itu.
5) Orang Lun Bawang kadangkala memiliki tajau arak yang kelihatan diperbuat daripada China, yang diwarisi zaman-berzaman. Tajau ini mempunyai ukiran-ukiran naga. Yang dilihat oleh Spenser merupakan satu tajau kebiru-biruan dengan ukiran naga. Satu contoh tajau ini juga terdapat di Muzium Sabah. Ini menunjukkan terdapatnya urusniaga atau hubungan antara orang Cina dengan orang Lun Bawang dari sejak berkurun lamanya.
6) Orang Lun Bawang kadang kala bermain alat muzik yang diperbuat daripada buluh (bambu). Spenser menceritakan bahawa alat muzik ini diperbuat daripada dua buluh nipis berukuran kira-kira 12 inci yang diberkas. Satu buluh ditebuk 4 lubang seperti suling, manakala buluh yang satu lagi dimasukkan sehelai rumput yang panjang dihujung sebelah bawah. Melalui gambaran Spenser, saya tidak dapat menjejaki contoh alat muzik tersebut masa kini di google (mungkin sebilangan pembaca tahu), tetapi mungkin merupakan rekabentuk awal kepada Suling atau Bas orang Lun Bawang sekarang (?).
Walaupun pengisahan Spenser tidaklah begitu menyeluruh dalam menggambarkan orang Lun Bawang pada kurun ke-19, tetapi mencukupi untuk memberikan sedikit bayangan cara hidup nenek moyang kita. Harap-harap saya dapat menjumpai lagi bahan bacaan bersejarah seperti jurnal ini di masa hadapan. © 2015. Andrew Lun Bawang. All rights reserved.
No comments:
Post a Comment